List Przewodniczącego Rady Miejskiej Jeleniej Góry

230. rocznica Konstytucji 3. Maja 1791 – 2021

Wśród rocznic krwawych walk, porażek i zwycięstw, powstań udanych i tych, które nie przyniosły powodzenia, świętujemy i takie, które przypominają nam o dokonaniach naszych przodków, niewiążących się z użyciem siły bądź doznawanym cierpieniem.

230 lat temu zrównani w prawach i obowiązkach posłowie Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego, w obliczu nadciągającej katastrofy państwa Rzeczpospolitej Obojga Narodów, zamiast po miecz – sięgnęli po pióra, postępowali nie wedle porywów emocji i namiętności – ale wskazań rozumu, walczyli nie sprawiając cierpienie słabszym – ale roztaczając nad nimi państwową ochronę, opartą na praworządności.

Wspominamy uchwalenie Konstytucji 3. Maja świadomi okoliczności, które doprowadziły do jej przyjęcia, świadomi jej dalszych losów, pamiętamy, że kilka lat po jej przyjęciu Rzeczypospolitej Obojga Narodów nie było już na mapie Europy, mimo to 3. maja napawa nas dumą. Dlaczego? Czy dlatego, że wobec ewidentnej wrogości państw ościennych, posłowie Sejmu Czteroletniego zwrócili się do wewnątrz, to znaczy postanowili naprawić przestarzały i niewydolny ustrój dogorywającego państwa? Czy może powodem do dumy jest wybór ostatecznego narzędzia, jakie przed 230 laty wybrano do naprawy państwa – to jest dialogu? To właśnie dialog, ucieranie stanowisk, rezygnacja z radykalnych postulatów pozwoliły na – i to pomimo zarysowania się wyraźnie różniących się od siebie stronnictw – wypracowanie wspólnego stanowiska w sprawach najwyższej wagi, wspólnej deklaracji budowania państwa na fundamencie trójpodziału władzy, wspólnej rezygnacji ze szkodliwego przywileju liberum veto, wspólnej rezygnacji z nieograniczonej władzy nad słabszymi od siebie, wspólnej deklaracji podzielenia się władzą z innymi.

Konstytucja 3. Maja, przepisana dziś literalnie, byłaby dla nas zapewne nie do zniesienia, jak choćby pozbawienie praw politycznych szlachty, nieposiadającej majątku. To rzecz oczywista, że żyjemy dziś w innym świecie, w innym stanie prawnym, na innym etapie rozwoju społecznego i kulturowego, jednak jej duch – tak nowoczesny na swoje czasy – wciąż tchnie świeżością, wciąż jest nam potrzebny. To duch wspominanego już dialogu, ale też duch wspólnoty, wspólnoty inkluzywnej, to jest – włączającej. Przypomina nam dziś o tym nasz sąsiad, Litwa, która również świętuje rocznicę uchwalenia – wspólnej przecież – Konstytucji 3. Maja. Litewski Sejm jednogłośnie przyjął uchwałę o ogłoszeniu roku 2021 Rokiem Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów.

Rocznica napomina nas więc, by pamiętać, że nigdy nie byliśmy, nie jesteśmy, i nie będziemy sami. Że bez dialogu nie naprawimy własnych niedomagań, że prawdziwa wspólnota to taka, w której wszyscy czujemy się jak w domu. Wszyscy. Bez wyjątku.